Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko hôm 26/5 đã chính thức lên tiếng bình luận về vụ Minsk sử dụng tiêm kích MiG-29 buộc một máy bay dân sự chuyển hướng hạ cánh để kiểm tra mối đe dọa đánh bom và bắt giữ nhân vật đối lập Roman Protasevich.
Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko trong lần phát biểu trước Quốc hội nước này.
Theo đó, nhân vật đối lập bị bắt giữ trong chuyến bay từ Hy Lạp đến Litva đã đang âm mưu thực hiện một vụ thảm sát và đảo chính đẫm máu ở Belarus.
Ông Lukashenko cáo buộc nhằm vào Protasevich và cả những người hậu thuẫn ở châu Âu.
"Một kẻ cực đoan cùng với đồng phạm nữ của hắn. Vì vậy, hãy để vô số khách quen phương Tây của hắn trả lời câu hỏi này: Cá nhân này đã làm việc cho cơ quan tình báo nào? Không chỉ hắn mà cả đồng phạm của hắn. Những người ủng hộ phương Tây này nên trả lời thêm một câu hỏi: ai đã trả tiền cho hắn để lấy tham gia vào cuộc chiến ở Donbass? Có lẽ, họ sợ điều này nhất. Vì vậy, họ đang làm ầm ĩ lên. Kinh nghiệm làm lính đánh thuê của anh ta rất nhiều. Những sự thật này không chỉ ở đây mà ở cả nước Nga anh em đều biết đến và cả trên khắp thế giới.
Anh ta không giấu giếm chuyện này. À, tại Belarus, anh ta và đồng bọn cũng đã âm mưu một vụ thảm sát và một cuộc đảo chính đẫm máu" - báo Belarus Segodnya dẫn lời Tổng thống Lukashenko.
Tổng thống Belarus nhấn mạnh rằng "có một kẻ khủng bố trên chiếc máy bay đó".
Ông nói: "Theo luật, người này đã bị đưa vào danh sách khủng bố và tổ chức của anh ta bị công nhận là cực đoan. Ai không biết chuyện này chứ? Và chúng tôi đã giam giữ anh ta, một công dân Belarus, và đối tác của anh ta, người giữ giấy phép cư trú của chúng tôi tại sân bay, đây là quyền chủ quyền của chúng tôi để làm như vậy."
Ông Lukashenko cũng cho biết rằng phương Tây từ chối điều tra vụ hạ cánh khẩn cấp Ryanair ở Minsk.
"Tôi đã hành động hợp pháp, tôi đang bảo vệ mọi người, tôi đã hành động phù hợp với tất cả các quy tắc quốc tế" - Tổng thống Lukashenko nhấn mạnh.
Theo Tổng thống Belarus, phi hành đoàn của máy bay Ryanair đã tham khảo ý kiến của hãng hàng không và sân bay ở Vilnius, nhưng quyết định hạ cánh ở Minsk.
Việc hạ cánh ở Minsk cũng phải được cân nhắc bởi khi nhận được tin báo về nguy cơ có bom, máy bay đang ở khu vực gần nhà máy điện nguyên tử BelNPP.
"Điều gì sẽ xảy ra nếu đột nhiên hệ thống an ninh của nhà máy điện hạt nhân được đặt trong tình trạng báo động hoàn toàn?" – ông Lukashenko nói.
Nhân vật đối lập Roman Protasevich trong một cuộc biểu tình chống chính quyền Belarus. Ảnh: Washington Post.
Một số nước phương Tây, bao gồm cả EU, đã chỉ trích vụ việc. Belarus phản hồi rằng thông báo về việc máy bay bị gài mìn đã được gửi đến e-mail của sân bay Minsk. Chỉ huy phi hành đoàn tự mình quyết định hạ cánh xuống Minsk, ở đây không thể nói về bất kỳ hành động ép buộc máy bay quay đầu, chỉ huy Lực lượng Phòng không và Không quân Belarus Igor Golub cho biết.
Belarus sẵn sàng cung cấp băng ghi âm cuộc trao đổi của các điều phối viên để chứng minh điều này. Tuy nhiên, theo báo cáo của Bộ Ngoại giao Belarus, cho đến nay vẫn chưa có quốc gia châu Âu nào bày tỏ mong muốn được làm quen với tài liệu này.
Hãng thông tấn truyền hình của Belarus, một bộ phận của cơ quan truyền thông nhà nước Beltele Radio Company cho hay, thông báo về nguy cơ nổ trên chiếc máy bay Ryanair là đến từ Thụy Sĩ.
Trước đó, ngày 24/5, Cục trưởng Cục hàng không của Bộ Giao thông vận tải Belarus cho biết lời đe dọa đánh bom đến từ Hamas.
Tuy nhiên, phát ngôn viên của Hamas, Fawzi Barhoum hôm thứ Hai đã phủ nhận sự liên quan của nhóm trong vụ việc Ryanair, nói rằng tổ chức không sử dụng các phương pháp như vậy.
Châu Âu cố gắng trừng phạt Minsk sẽ đẩy Belarus đến gần Nga
Nghi ngờ chính quyền Belarus tạo cảnh báo bom giả rồi dùng chiến cơ MiG-29 ép máy bay dân dụng chở 170 khách của hãng hàng không Ryanair (Ireland) hạ cánh khẩn và bắt nhân vật đối lập Roman Protasevich đang khiến Mỹ, Anh và các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) sôi sục.
EU đã tổ chức cuộc họp khẩn bàn về biện pháp trừng phạt Belarus vì hành động mà Thủ tướng Đức Angela Merkel đánh giá là chưa từng có tiền lệ.
Khối 27 quốc gia thành viên đã đồng ý mở rộng lệnh trừng phạt kinh tế với Belarus với việc ngay lập tức chỉ đạo các nước thuộc EU cấm hãng hàng không Belavia của Minsk được bay qua không phận của khối hoặc đến các sân bay thuộc EU. Đồng thời, các hãng hàng không của EU cũng không được đi qua không phận Belarus.
Dù lệnh này cần được Hội đồng Bộ trưởng thông qua nhưng nó cho thấy EU đã hành động rất nhanh chóng không cần lắng nghe giải thích từ Belarus.
Phương Tây càng ép Belarus càng tiến đến gần Nga?
Giới chuyên gia chính trị quốc tế đã đặt ra câu hỏi, tình thế hiện nay càng ngày càng thúc đẩy Belarus tìm đến Nga với ý tưởng thành lập "Nhà nước Liên minh Nga- Belarus".
Ý tưởng này được đưa ra từ năm 1999 giữa ông Lukashenko và Tổng thống Nga khi ấy là Boris Yeltsin với những nội dung quan trọng như hình thành đồng tiền chung, tòa án chung và có người đứng đầu nhà nước liên minh chung... Qua nhiều năm, hai bên mới chỉ tiến tới xây dựng được liên minh thuế quan.
Cách đây ít lâu, khoảng cuối năm 2019 - đầu 2020, quan hệ thân thiết Minsk - Moscow nảy sinh một số rạn nứt liên quan tới vấn đề cung cấp dầu.
Cuối năm 2019, Ngoại trưởng Mỹ lúc đó là Mike Pompeo cũng đã có chuyến thăm Belarus, được cho là nhằm khôi phục quan hệ ngoại giao với Belarus.
Tiếp đó, sau cuộc bầu cử Tổng thống Belarus mang về chiến thắng lần thứ 6 cho ông Lukashenko, đã xảy ra rất nhiều cuộc biểu tình phản đối chính quyền, cáo buộc có gian lận trong bầu cử.
Vụ việc máy bay dân sự buộc hạ cánh ở Minsk lần này có thể thêm một giọt nước làm tràn ly và thúc đẩy Belarus suy nghĩ nghiêm túc về "Nhà nước liên minh" với Nga.
Nếu đi đến đồng thuận, quan hệ sâu sắc này sẽ trở thành mối đe dọa đáng kể với châu Âu.
Hiện nay Nga đang tăng cường mở rộng hiện diện quân sự tại Belarus thông qua một loạt các cuộc tập trận quân sự liên tiếp. Quan hệ giữa Moscow và Minsk hiện nay đã ở mức như hai đồng minh thực sự.
